Ruồi được xem là những “kẻ phiền toái” khi có mặt ở khắp mọi nơi xung quanh con người, từ trong nhà, ngoài ngõ, từ thành thị đến nông thôn. Bên cạnh đó, loài côn trùng bé nhỏ này cũng mang trong mình nhiều bệnh nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến con người. Cùng Mosfly tìm hiểu những sự thật thú vị về loài ruồi ngay nhé!
1. Lược sử loài ruồi
Ruồi là loài côn trùng thuộc bộ Diptera (bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “Di” nghĩa là “hai” và pteron nghĩa là “cánh”), chúng thường một cặp cánh đơn trên đốt ngực giữa cùng một cặp bộ phận thăng bằng ở cánh sau, trên đốt ngực cuối. Một số loài ruồi không có cánh thuộc họ Hippoboscoidea.
Trên thế giới hiện có gần 4.000 loài với hơn 100 giống thuộc họ ruồi. Tuỳ vào từng khu vực địa lý, từng môi trường mà thành phần loài và mật độ cá thể các loài ruồi cũng khác nhau. Ở Việt Nam đã được xác định có 172 loài ruồi trong các khu dân cư. Trong đó 70 loài ruồi gần nhà, có thể thích nghi với lối sống gần với con người.
Một số loài ruồi phổ biến ở Việt Nam như: Ruồi nhà (House Fly), ruồi trâu (Horse Fly), ruồi giấm (Fruit Fly), ruồi cống (Drain Fly), nhặng xanh (Blow Fly),…
2. Cấu tạo cơ thể của ruồi
Ruồi trưởng thành có cấu tạo cơ thể gồm 3 phần: Đầu, ngực và bụng. Gắn với ngực là ba đôi chân và một đôi cánh. Mỗi phần đều có nhiều bộ phận chuyên biệt. Kích thước cơ thể từ 3 – 12mm, thường có màu xám hoặc màu xanh.
2.1. Phần đầu:
Phần đầu của ruồi có hình bán nguyệt hay gần hình cầu, bao gồm: mắt, râu và khoang miệng. Chúng có hai mắt kép và ba mắt đơn, giữa hai mắt kép là trán rộng. Dưới trán là đôi râu ba đốt, đốt thứ ba có lông anten. Bộ phận này giúp ruồi phát hiện mùi, có sự khác biệt giữa râu của con đực và con cái.
Phần khoang miệng của ruồi gồm hai kiểu, kiểu chích hút và kiểu liếm. Kiểu hút ở các loài ruồi hút máu thuộc họ Stomoxydinae. Phổ biến nhất là kiểu liếm như ruồi nhà hay ruồi nhặng..
2.2. Phần ngực:
Ngực của ruồi bao gồm: cặp cánh, bộ phận thăng bằng và 3 cặp chân. Thân ngực được chia làm ba đốt: ngực trước, ngực giữa và ngực sau. Mỗi đốt ngực tương ứng với một đôi chân. Chân ruồi gồm 5 đốt, bàn chia thành 5 đốt. Ở ngực giữa là một đôi cánh. Cánh có màng mỏng, thường trong, đôi khi có vân điểm, vệt màu.
2.3. Phần bụng:
Bụng của ruồi có 11 đốt, nhưng 3 đốt cuối kém phát triển, chỉ có thể nhìn thấy 9 đốt ở con đực và 8 đốt ở con cái. Các đốt cuối hình thành cơ quan giao hợp ở con đực và máng đẻ trứng ở con cái. Lông xung quanh cơ thể giúp ruồi cảm nhận thức ăn và mùi vị.
3. Những sự thật thú vị về loài ruồi
Mặc dù là loài côn trùng vô cùng quen thuộc đối với cuộc sống của con người, tuy nhiên vẫn còn có nhiều sự thật về ruồi mà đa phần chúng ta chưa từng biết đến.
3.1. Giòi là ấu trùng của ruồi
Giòi thường được con người sử dụng để làm mồi câu cá hay thức ăn cho động vật nuôi như bò sát và chim. Ngoài ra, ở một số nước phương Tây, giòi còn dùng để làm thực phẩm đặc sản như phô mai. Tuy nhiên, ít ai biết được rằng, giòi chính là một trong những quá trình giúp loài ruồi trưởng thành.
Vòng đời của ruồi được chia thành bốn giai đoạn: trứng, giòi, nhộng, và ruồi. Giòi được xem là giai đoạn “ăn dặm” của ruồi. Sau khi trứng nở thành giòi, chúng bắt đầu kiếm ăn. Sau khi ăn no, giòi sẽ bò tìm nơi để biến thành nhộng.
3.2. Bí mật về cấu tạo mắt của ruồi
Mặc dù bé nhỏ, nhưng mắt của ruồi lại là một kiệt tác cấu trúc phức tạp của tự nhiên, cho phép chúng quan sát thế giới với tầm nhìn vượt trội. Do chủ yếu tồn tại nhờ vào thị lực, mắt kép của ruồi bao gồm hàng nghìn thấu kính nhạy cảm và theo dõi chuyển động liên tục. Vì vậy ruồi có thể nhận diện mọi chuyển động trong phạm vi rộng lớn.
Một số loài ruồi còn có khả năng nhìn thấy hình ảnh 3D, tuy vậy hình ảnh thu được không lúc nào là rõ nét. Lý do là vì mắt ruồi không thể chuyển động và không có đồng tử để kiểm soát ánh sáng, do đó chúng bị giới hạn khả năng nhìn xa. Tầm nhìn tốt nhất của chúng là trong khoảng gần, nhờ vào các ống kính nhỏ hoặc mắt con.
Bên cạnh đó ruồi có hạn chế khi nhìn màu sắc. Chỉ với hai loại thụ thể màu, chúng thường gặp khó khăn khi phân biệt giữa màu trắng với màu vàng, và không thể nhìn thấy màu đỏ.
3.3. Tốc độ di chuyển của ruồi
Khó có ai có thể bắt được một con ruồi, trừ khi bạn có một tốc độ cực kỳ nhanh và chính xác. Các nhà nghiên cứu đã tính được vận tốc đập cánh của ruồi là khoảng 200 lần/giây. Ngoài ra ruồi có “cảm biến” vô cùng nhạy giúp chúng tránh chướng ngại vật trên đường bay.
Khi đối mặt với tình huống khẩn cấp, ruồi có phản ứng đặc biệt nhanh chóng. Chúng xoay cánh, nghiêng mình và xoay tròn trên không giống như phi cơ chiến đấu siêu nhỏ, có thể đạt tốc độ 1/100 giây, nhanh gấp 50 lần so với mắt chớp của con người.
3.4. Dưới chân mỗi con ruồi chứa hàng trăm vi khuẩn nguy hiểm
Ruồi chủ yếu sinh sống ở những nơi bẩn và có mùi, do đó chúng nổi tiếng với sự dơ bẩn của mình. Nhờ vào sự linh hoạt của cặp râu, chúng nhanh chóng tìm thấy nơi trú ngụ ưa thích. Chân ruồi là điểm tiếp xúc với hầu hết những nơi bẩn như cống, thùng rác,…chứa đựng hàng trăm vi khuẩn.
Do đó, ruồi là nguồn lây nhiễm nhiều loại vi khuẩn. Đặc biệt khi chúng đậu lên thức ăn, gieo rắc hơn 65 loại bệnh nguy hiểm. Chúng trở thành mối đe dọa gián tiếp lây nhiễm bệnh cho con người, gây nguy cơ về các vấn đề như ngộ độc thức ăn, tiêu chảy, tả, thương hàn…
3.5. Ruồi có đóng góp đáng kể trong lĩnh vực pháp y
Khi một thi thể xuất hiện sẽ có rất nhiều loài côn trùng bu đến, như kiến, bọ gậy và bọ cánh cứng. Thế nhưng ruồi và ấu trùng của chúng (giòi) được cho là công cụ xác định thời điểm tử vong hữu dụng nhất.
Theo Analytical Chemistry, ấu trùng ruồi được sử dụng trong pháp y nhằm xác định thời điểm và hoàn cảnh tử vong của người. Thông qua ruồi, các nhà nghiên cứu có thể xác định được thi thể đã bị di chuyển hay không, có bị chôn dưới đất hay không, thời tiết lúc đó thế nào…
Bởi tất cả các yếu tố này sẽ ảnh hưởng đến sự phân hủy của thi thể – căn cứ xác định thời gian tử vong của nạn nhân. Dù không được chính xác đến từng phút, nhưng việc ước lượng nằm trong khoảng nào đó giúp ích rất nhiều cho quá trình điều tra.
3.6. Ruồi xê xê – Kẻ nguy hiểm nhất trên hành tinh
Ruồi xê xê hay còn được biết đến với tên gọi ruồi Tsetse, một loài ruồi phổ biến ở vùng nhiệt đới châu Phi. Đây là loài ruồi có khả năng truyền bệnh buồn ngủ khi châm vào người và động vật. Khác với muỗi và các loài ruồi đốt khác, cả ruồi xê xê đực và cái đều hút máu.
Ruồi xê xê mang theo ký sinh trùng gây bệnh ngủ ở người và bệnh magana ở động vật. Động vật khi mắc bệnh magana sẽ có triệu chứng như sốt, yếu ớt và giảm cân, khiến chúng dần suy yếu và tử vong.
Người bị ruồi xê xê đốt có thể bị lây nhiễm ký sinh trùng Trypanosoma dẫn đến mắc bệnh ngủ. Bệnh có biểu hiện ban đầu là sốt, đau đầu, đau cơ. Sau vài tuần, người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng lú lẫn, rối loạn giấc ngủ và cuối cùng là tử vong nếu không được chăm sóc kịp thời.
Ruồi xê xê chính là nguyên nhân của hàng trăm nghìn cái chết cho con người và triệu con gia súc mỗi năm.
3.7. Ruồi trâu – Nguyên nhân khiến nhiều loài vật nuôi giảm cân
Nỗi ám ảnh của các loài gia súc phải kể đến là sự xuất hiện của ruồi trâu. Cơ thể của ruồi trâu lớn hơn rất nhiều so với các loài thuộc họ ruồi khác.
Bao phủ xung quanh là lớp lông và sọc, tạo cảm giác như ruồi trâu là con lai giữa ong và ruồi. Chúng có thân màu trắng với những gai nhỏ màu đen. Chiều dài cơ thể từ 12mm đến 19mm, và có màu sắc cơ thể khác nhau ở mỗi loài.
Vết cắn hút máu của ruồi trâu vô cùng nguy hiểm cho cả người và động vật. Miệng của ruồi trâu giống như con dao cực nhỏ và sử dụng chuyển động giống như kéo để cắt da sẽ khiến cho vết cắn của ruồi trâu khiến con người vô cùng đau đớn.
Đối với người, cơn đau do vết cắn có thể kéo dài trong vài ngày và có thể dẫn đến hậu quả nếu không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, những vết cắn liên tục của ruồi cái có thể khiến một số loài động vật bị sụt cân.
4. Biện pháp phòng bệnh cho mọi gia đình
Là thương hiệu đến từ Malaysia, trong suốt hơn 30 năm có mặt tại thị trường Việt Nam, Mosfly đã từng bước hòa nhập và dần trở thành thương hiệu quen thuộc được hàng triệu người tiêu dùng tin tưởng.
Các sản phẩm của Mosfly luôn được chú trọng sử dụng công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường và không gây hại cho con người. Thành công của Mosfly được định hình và minh chứng qua thời gian bằng sự hài lòng và niềm tin yêu của khách hàng trong hơn 3 thập kỷ.
Không chỉ dừng lại là một thương hiệu diệt muỗi và côn trùng, Mosfly với sứ mệnh trở thành thương hiệu quốc dân của mọi nhà, luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong việc bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa bệnh từ muỗi và côn trùng có hại.
Để phòng tránh các bệnh do ruồi gây ra, sản phẩm xịt muỗi và côn trùng của Mosfly chắc chắn sẽ là sự lựa chọn tuyệt vời cho mọi gia đình.